Ο αμερόληπτος υπερασπιστής της Ευρώπης
“Αφιέρωσα το μεγαλύτερο μέρος της επαγγελματικής μου ζωής στη μελέτη του ευρωπαϊκού εγχειρήματος, υπερβαίνοντας συχνά τα σύνορα μεταξύ ανάλυσης και πράξης. Και θεωρώ εαυτόν εξαιρετικά τυχερό γιατί ασχολούμαι με κάτι που με ενδιαφέρει πραγματικά και στο οποίο πιστεύω. Όχι όμως σε οποιαδήποτε Ευρώπη” αναφέρει ο Λουκάς Τσούκαλης στον πρόλογο της ελληνικής έκδοσης του βιβλίου του Η Υπεράσπιση της Ευρώπης που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Παπαδόπουλος.
Ο ίδιος μπορεί να γεννήθηκε στην Αθήνα και να ολοκλήρωσε τη βασική εκπαίδευση του στο Λεόντειο Λύκειο αλλά στη μετέπειτα πορεία του κυριάρχησαν οι σπουδές οικονομικών και διεθνών σχέσεων στο Πανεπιστήμιο του Μάντσεστερ, στο Κολλέγιο της Ευρώπης στη Μπρυζ και στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, από όπου και πήρε το διδακτορικό του σε ηλικία μόλις 25 ετών! Στην Οξφόρδη παρέμεινε για πολλά χρόνια, όχι πια για να σπουδάσει αλλά για να διδάξει. Αργότερα έγινε Καθηγητής στο European Institute του London School of Economics ως πρώτος κάτοχος της έδρας Ελευθέριος Βενιζέλος. Η ακαδημαϊκή του πορεία συνοδεύτηκε από διδασκαλίες και σε άλλα πανεπιστήμια της Ευρώπης και της Αμερικής ενώ το 2016 ήταν επισκέπτης καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ (Kennedy School). Σήμερα, είναι Καθηγητής Ευρωπαϊκής Οργάνωσης στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, Πρόεδρος του Ελληνικού Ιδρύματος Ευρωπαϊκής και Εξωτερικής Πολιτικής (ΕΛΙΑΜΕΠ), Επισκέπτης Καθηγητής στο King’s College στο Λονδίνο και στο Κολλέγιο της Ευρώπης στη Μπρυζ.
Ο Λουκάς Τσούκαλης αναμφίβολα νιώθει Ευρωπαίος πολίτης και είχε το προνόμιο να βιώσει τα οφέλη των ανοιχτών συνόρων και της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Μήπως έτσι μειώθηκε η κριτική του ματιά απέναντι στη λειτουργία και τους θεσμούς της Ευρωπαϊκής Ένωσης; Ο ίδιος διατηρώντας την αμεροληψία του δηλώνει μέσα από τα κείμενα του ‘’Ίσως να έχω εξευρωπαϊστεί αρκετά, ελπίζω όμως όχι με τον τετριμμένο τρόπο που χρησιμοποιείται συνήθως ο όρος […] είχα πάντοτε την επίγνωση του γεγονότος ότι ο τρόπος της δικής μου ζωής δεν ήταν καθόλου αντιπροσωπευτικός του τρόπου ζωής των περισσότερων Ευρωπαίων συμπατριωτών μου. Τώρα, φοβάμαι πως πολλά πράγματα τα οποία είχαμε φτάσει στο σημείο να θεωρούμε δεδομένα, όχι μόνο για την προνομιούχο μειοψηφία των Ευρωπαίων πολιτών αλλά και για την Ευρώπη στο σύνολό της, ίσως δεν είναι πλέον δεδομένα’’.
Η βαθιά ακαδημαϊκή γνώση της οικονομικής επιστήμης και των διεθνών σχέσεων σε συνδυασμό με το γεγονός πως το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του το πέρασε στην Ελλάδα και τη Μ.Βρετανία, δύο πολύ διαφορετικές μεταξύ τους χώρες, οδήγησαν τον Λουκά Τσούκαλη στη συγγραφή πολλών βιβλίων με θέμα την Ευρώπη όπως The New European Economy και What Kind of Europe? που έχουν εκδοθεί από το Oxford University Press και έχουν μεταφραστεί σε διάφορες γλώσσες. Το πιο πρόσφατο βιβλίο του In Defence of Europe: Can the European Project Be Saved?, το οποίο εκδόθηκε το 2016 επίσης από τις πανεπιστημιακές εκδόσεις της Οξφόρδης, σημαδεύτηκε χρονικά από το δημοψήφισμα για το Brexit (η αγγλική έκδοση κυκλοφόρησε λίγες μέρες πριν από τη διεξαγωγή του δημοψηφίσματος και η ελληνική κυκλοφόρησε ενόσω ήταν ακόμα έντονος ο απόηχος του αποτελέσματος του).
Σε ένα σχετικό κεφάλαιο όπως αυτό για τα Δημοψηφίσματα στην Ευρώπη είναι που ο αναγνώστης διαπιστώνει πως ο Λουκάς Τσούκαλης δεν επιχειρεί να γράφει πανεπιστημιακά συγγράμματα αλλά βιβλία που μπορούν να συνδυάσουν τις ιστορικές, οικονομικές και κοινωνικοπολιτικές γνώσεις του με την εμπειρία του ως πολίτης του κόσμου, που γεννήθηκε στην Ελλάδα, μια μικρή – αλλά καίριας σημασίας για την Ευρώπη – χώρα, βίωσε τον βρετανικό τρόπο ζωής, γνώρισε, συζήτησε και αξιοποίησε απόψεις πολλών σημαντικών επιστημόνων από όλα τα μήκη και πλάτη του πλανήτη και δίδαξε σε αρκετές νέες γενιές άλλων πολιτών του κόσμου.
Ο ίδιος δεν έχει διάθεση να οραματίζεται ευρωπαϊκά ιδεώδη που δεν μπορούν πλέον να εφαρμοστούν και να μην επηρεάζεται από τις τρέχουσες εξελίξεις στην ευρωπαϊκή σκηνή, γι’αυτό και στην ελληνική έκδοση του βιβλίου Υπεράσπιση της Ευρώπης προσέθεσε τον υπότιτλο ‘’Μπορεί να σωθεί το ευρωπαϊκό εγχείρημα και με ποια μορφή;” φανερώνοντας έτσι την κριτική του προσέγγιση πάνω στο ζήτημα και παράλληλα την ικανότητα του να αναλύσει ρεαλιστικά την επικρατούσα, σύνθετη ευρωπαϊκή πραγματικότητα.
Κι όπως σημείωσε ο συγγραφέας στην επίσημη παρουσίαση του βιβλίου του στην Ελλάδα ‘’Βιώνουμε τη χειρότερη κρίση από την απαρχή της ευρωπαϊκής ενοποίησης, μια κρίση υπαρξιακή αλλά διατηρώ την ελπίδα η Ευρωπαϊκή Ένωση να μην αποτελέσει μια ιστορική παρένθεση’’. Γιατί ως γνήσιος Ευρωπαϊστής, ο Λουκάς Τσούκαλης δεν παύει να έχει εμπιστοσύνη στα -έστω και της τελευταίας στιγμής- γερά αντανακλαστικά της Γηραιάς Ηπείρου.
Συμπληρωματικές πληροφορίες:
Ο Λουκάς Τσούκαλης υπήρξε σύμβουλος του πρώην Προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του πρώην Προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου.
Έχει τιμηθεί με το παράσημο του Ταξιάρχη του Τάγματος του Φοίνικος από τον Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας και τη Λεγεώνα της Τιμής από τον Πρόεδρο της Γαλλικής Δημοκρατίας, καθώς επίσης και με πολλές άλλες επιστημονικές διακρίσεις.