Diastixo | 12/03/2025
Γράφει η Λεύκη Σαραντινού
Ένα πολύ ιδιαίτερο πόνημα για τη Μικρασιατική Καταστροφή έφτασε στα χέρια μου, ένα πόνημα το οποίο αποδεικνύει έμπρακτα ότι αφενός η άμεση μαρτυρία για ένα σημαντικό ιστορικό γεγονός, αφετέρου μία μεταγενέστερη εξιστόρηση γι’ αυτό, μπορούν κάλλιστα να συνδυαστούν.
Ο λόγος για το βιβλίο του φιλόλογου και συγγραφέα Δημητρίου Γ. Κιουσόπουλου με τίτλο Η φυγή: Μικρά Ασία, Αύγουστος 1922 – Ένας στρατιώτης αφηγείται. Ο συγγραφέας γεννήθηκε το 1897 στην Ανδρίτσαινα του νομού Ηλείας και είχε την ατυχία να ζήσει όλες τις μεγάλες πολεμικές συγκρούσεις των αρχών του 20ού αιώνα, αλλά και την τύχη να λάβει μέρος σε αυτές καταφέρνοντας να επιζήσει. Ο συγγραφέας, επομένως, έζησε τους Βαλκανικούς πολέμους και τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, πολέμησε στην εκστρατεία στην Ουκρανία και στη Μικρασιατική Εκστρατεία, ενώ βίωσε επιπλέον και τα καταιγιστικά γεγονότα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, καθώς και τον τραγικό Εμφύλιο.
Στα 1972, εν μέσω της Δικτατορίας των Συνταγματαρχών στην Ελλάδα, ο Κιουσόπουλος, καθηγητής Μέσης Εκπαίδευσης στην Αθήνα, αποφασίζει να γράψει, με αφορμή την επέτειο των 50 ετών από τη Μικρασιατική Καταστροφή, τις αναμνήσεις του –σε δεύτερο χρόνο– από το μικρασιατικό μέτωπο τον Αύγουστο του 1922, με μορφή στρατιωτικού ημερολογίου.
Αν και η μαρτυρία του μεταπλάστηκε λογοτεχνικά, αποτελεί αναντίρρητα ένα πολύ αξιόλογο ιστορικό ντοκουμέντο για τα τραγικά γεγονότα της εποχής.
Ο συγγραφέας επιλέγει να καταγράψει τα γεγονότα εν είδει ψυχικής κάθαρσης και λύτρωσης για ό,τι φρικτό έζησε στο μέτωπο του πολέμου. Αντιπαραβάλλει δε διαρκώς τη Μικρασιατική εκστρατεία με ένα αγαπημένο του έργο, στο οποίο βρίσκει πολλές αναλογίες με αυτή, το Κύρου Ανάβασις του Ξενοφώντα, προβαίνοντας σε πολλές σχετικές αναφορές κατά τη διάρκεια της αφήγησής του.
Οι καταγραφές του παρουσιάζουν όχι την αρχή της Μικρασιατικής εκστρατείας, τότε που υπήρχαν ακόμη κάποιες προοπτικές νίκης για τον ελληνικό στρατό, αλλά τη φθίνουσα πορεία της, τότε που η αντίστροφη μέτρηση για το τέλος του μικρασιατικού ελληνισμού είχε ήδη αρχίσει. Το κείμενό του αποδίδει όλη αυτή την ατμόσφαιρα απαισιοδοξίας και παραίτησης του ελληνικού στρατού, εξαιτίας της ολοένα και μεγαλύτερης ορμής του εθνικού κινήματος του Μουσταφά Κεμάλ και της εγκατάλειψης των Ελλήνων από τους ξένους συμμάχους τους.
Ο συγγραφέας δεν διστάζει να καταλογίσει και ευθύνες για την καταστροφή, αν και είναι αντικειμενικός και αρνείται να ενταχθεί στο «στρατόπεδο» των αντιβενιζελικών ή των βενιζελικών. Περισσότερο θα λέγαμε ότι παρουσιάζεται ο ίδιος στο έργο ως ένας μετριοπαθής βενιζελικός.
Το έργο του, βαθιά αντιπολεμικό, ανήκει στη σφαίρα τόσο της λογοτεχνίας όσο και της Ιστορίας. Και αυτό διότι ο συγγραφέας έζησε από πρώτο χέρι τα περιγραφόμενα γεγονότα, επομένως, αν και η μαρτυρία του μεταπλάστηκε λογοτεχνικά, αποτελεί αναντίρρητα ένα πολύ αξιόλογο ιστορικό ντοκουμέντο για τα τραγικά γεγονότα της εποχής.
Η φυγή
Μικρά Ασία, Αύγουστος 1922: Ένας στρατιώτης αφηγείται
Δημήτριος Γ. Κιουσόπουλος
Εκδόσεις Παπαδόπουλος
192 σελ.
ISBN 978-960-484-985-7
Τιμή €12,99
Πηγή: Diastixo
