Η 11η Φεβρουαρίου έχει οριστεί από τη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών ως μέρα αφιερωμένη στη συμμετοχή των γυναικών και των κοριτσιών στην επιστήμη. Η ανάγκη για την ανακήρυξη αυτή προέκυψε μέσα από απογοητευτικά στατιστικά στοιχεία, αφού λιγότερο από το 30% των ερευνητών παγκοσμίως είναι γυναίκες (με βάση τα στοιχεία της UNESCO, για το διάστημα 2014-2016).
Ταυτόχρονα, πρόσφατη μελέτη που διεξήχθη σε 14 χώρες φανερώνει πως η πιθανότητα για τις σπουδάστριες να αποφοιτήσουν με προπτυχιακό, μεταπτυχιακό ή διδακτορικό τίτλο σε πεδίο σχετιζόμενο με την επιστήμη είναι 18%, 8% και 2% αντίστοιχα, ενώ τα ανάλογα ποσοστά για τους σπουδαστές είναι 37%, 18% και 6%.
«Ο κόσμος χρειάζεται την επιστήμη και η επιστήμη τις γυναίκες, πρέπει να ενθαρρύνουμε και να υποστηρίζουμε τα κορίτσια και τις γυναίκες να αξιοποιούν πλήρως το δυναμικό τους ως επιστημονικοί ερευνητές και καινοτόμοι» τονίζει σε μήνυμά του ο ΟΗΕ.
Η συμμετοχή των γυναικών στην επιστήμη είναι μία μόνο πτυχή της παγκόσμιας συζήτησης για την ισότητα των φύλων, ειδικά υπό το πρίσμα της βιώσιμης ανάπτυξης.
Οι τρόποι για να ενισχυθεί η συμμετοχή των γυναικών στην επιστήμη είναι πολλοί και ένας από αυτούς είναι να εμφυσήσουμε στα κορίτσια, δυνατά γυναικεία πρότυπα, ιδίως διάσημων επιστημόνων.
Οι Εκδόσεις Παπαδόπουλος υποστηρίζοντας στην πράξη τη συγκεκριμένη θέση, έχουν εκδώσει το βιβλίο 40 Μοναδικές Ελληνίδες, Ιστορίες για Ατρόμητα Κορίτσια της Κατερίνας Σχινά το οποίο περιλαμβάνει πορτρέτα περισσότερο ή λιγότερο γνωστών Ελληνίδων που πάλεψαν σθεναρά για να κατακτήσουν τους στόχους τους – ενίοτε σε πολύ δύσκολους καιρούς – και έμειναν στην ιστορία για το έργο τους.
Κάποιες ιστορίες αφορούν Ελληνίδες που αφοσιώθηκαν στην επιστήμη και με αφορμή την εν λόγω Διεθνή Μέρα, σας τις παρουσιάζουμε:
Αγνοδίκη, Ιατρός (4ος αιώνας π.Χ)
Η Αγνοδίκη ήθελε να γίνει μαία για να σώζει γυναίκες από τις επιπλοκές της γέννας, ωστόσο, στην αρχαιότητα δεν επιτρεπόταν στις γυναίκες να σπουδάζουν Ιατρική. Έτσι, αποφάσισε να ντυθεί άντρας και να μαθητεύσει στον περίφημο γιατρό Ηρόφιλο που δίδασκε στην Αλεξάνδρεια. Μπορεί η αποκάλυψη της πραγματικής της ταυτότητας να επέσυρε σκάνδαλο και δίκη, όμως τα επιχειρήματα της Αγνοδίκης έφεραν την αλλαγή του νόμου που ίσχυε ως τότε και έτσι οι γυναίκες μπορούσαν πια να σπουδάζουν Ιατρική και να ασκούν άφοβα το ιατρικό επάγγελμα.
Αγνοδίκη, εικ. Ντανιέλα Σταματιάδη
Υπατία, Φιλόσοφος, Μαθηματικός, Αστρονόμος (370-415 μ.Χ)
Η Υπατία ήταν κόρη του μαθηματικού Θέωνα και δίδασκε Φιλοσοφία στην Αλεξάνδρεια σε νέους που συνέρρεαν από κάθε λιμάνι της Μεσογείου για να την ακούσουν. Τα Μαθηματικά και η Αστρονομία ήταν οι μεγάλες της αγάπες και δικές της εφευρέσεις ήταν τα όργανα αστρολάβος, με το οποίο έβρισκαν οι αρχαίοι τις θέσεις του Ήλιου, της Σελήνης, των πλανητών και των άστρων και το υδρόμετρο, όργανο μέτρησης της στάθμης του νερού. Η Υπατία υπήρξε το άδικο θύμα του φανατισμού μεταξύ Χριστιανών και Εβραίων της Αλεξάνδρειας που προκαλούσαν σφοδρές εξεγέρσεις στην πόλη την εποχή εκείνη.
Υπατία, εικ. Σάντρα Ελευθερίου
Μαρία Καλαποθάκη, Ιατρός (1859-1941)
Η νεαρή Μαρία σπούδασε Ιατρική στο Παρίσι, πήρε διδακτορικό στη Σορβόννη και αντί να μείνει στη Γαλλία, επέλεξε να επιστρέψει στην Ελλάδα προκειμένου να προσφέρει τις υπηρεσίες της στην πατρίδα. Δούλεψε με επιμονή για τη βελτίωση της βρεφικής υγείας και της εκπαίδευσης των νοσοκόμων, ενώ κούραρε αμισθί φτωχούς ασθενείς, βάζοντας από την τσέπη της για την πληρωμή των φαρμάκων τους. Μία από τις πιο αξιοσημείωτες συνεισφορές της ήταν η περίθαλψη των τραυματισμένων Ελλήνων φαντάρων του ελληνοτουρκικού μετώπου (1897).
Μ.Καλαποθάκη, εικ. Φωτεινή Τίκκου
Αθηνά Μεσολωρά, ηγετική μορφή της Νοσηλευτικής (1889-1965)
Η Αθηνά Μεσολωρά ήταν καθηγήτρια Νοσηλευτικής και κορυφαία νοσηλεύτρια του Ερυθρού Σταυρού. Η μοίρα της επιφύλαξε να επιβιώσει του βομβαρδισμού του νοσοκομείου των Ιωαννίνων από τους Γερμανούς την Κυριακή του Πάσχα του 1941 και συνέχισε να προσφέρει αγόγγυστα τις υπηρεσίες της στην πάμφτωχη, μαστιζόμενη από τις ασθένειες, μεταπολεμική Αθήνα. Γι’αυτό εξάλλου το όνομα της παραμένει θρυλικό στην ιστορία της ελληνικής δημόσιας υγείας.
Α.Μεσολωρά, εικ. Σάντρα Ελευθερίου
Αμαλία Κουτσούρη – Φλέμινγκ, Ιατρός (1912-1986)
Η Αμαλία Κουτσούρη σπούδασε Ιατρική και δούλεψε στο Λονδίνο κοντά στον Αλεξάντερ Φλέμινγκ, τον εφευρέτη της πενικιλίνης και μετέπειτα σύζυγό της. Η Αμαλία Φλέμινγκ έδωσε το όνομα της σε ένα νοσοκομείο και έβαλε τα θεμέλια του Ερευνητικού Κέντρου Βιοϊατρικών Επιστημών «Αλέξανδρος Φλέμινγκ».
Α.Φλέμινγκ, εικ. Μάρια Μπαχά
Οι προαναφερόμενες, ήταν μερικές μόνο από τις γυναίκες που ακόμα κι όταν ήταν αδιανόητο για την εποχή τους, κατόρθωσαν να ασχοληθούν με την επιστήμη. Η σύγχρονη ιστορία μας καλεί να γράψουμε για πολλές περισσότερες…
Η Διεθνής Μέρα Γυναικών και Κοριτσιών στην Επιστήμη και τα πρότυπα Ελληνίδων επιστημόνων από το βιβλίο 40 Μοναδικές Ελληνίδες-Ιστορίες για Ατρόμητα Κορίτσια.
