Όταν αποφασίσαμε να εκδώσουμε το πρώτο μας graphic novel ο ενθουσιασμός ήταν μεγάλος! Από την πρώτη ανάγνωση διαπιστώσαμε πως πρόκειται για υψηλής αισθητικής βιβλία και πως μας προκαλούσαν έντονα συναισθήματα παρόμοια με εκείνα που θα νιώθαμε παρακολουθώντας μια καθηλωτική ταινία. Ζωντανοί διάλογοι, ατμοσφαιρικές απεικονίσεις, χρήσιμα μαθήματα ιστορίας ή σημαντικά διδάγματα ζωής.
Τότε γιατί τα graphic novel και τα comic δεν αντιμετωπίζονται ως λογοτεχνία;
H δημοσιογράφος και δημιουργός του online περιοδικού kokkinialepou.gr Ζωή Κοσκινίδου μας βοηθά να δώσουμε την απάντηση, σε συνέντευξή της στο περιοδικό μας ΣΕΛΙΔΕΣ – Τεύχος Νοεμβρίου: «Στη μεγάλη (παγκόσμια) συζήτηση “Είναι τα graphic novel και τα comics λογοτεχνία;’ εμείς είμαστε με την ομάδα που λέει προφανώς και είναι. Το δεύτερο ερώτημα που ακούγεται αρκετά συχνά από εκπαιδευτικούς και γονείς είναι το τι όφελος έχουν στους αναγνώστες τα graphic novels και τα comics. Θυμάμαι παλιότερα, η κραταιά άποψη ήταν πως ένα όμορφο λογοτεχνικό κείμενο δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να συγκριθεί με ένα comic, πως το δεύτερο ήταν κατώτερο είδος Τέχνης και δεν αποτελούσε καν είδος λογοτεχνικό, άρα δεν προσφέρει τίποτα. Με τα χρόνια όμως και με έρευνες που έχουν γίνει στο εξωτερικό από μεγάλα πανεπιστήμια και φορείς που ασχολούνται με το βιβλίο, φάνηκε πως τα comics παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο στην πνευματική ανάπτυξη των παιδιών και των εφήβων, καθώς προσφέρουν δύο πολύ βασικά στοιχεία που η λογοτεχνία δεν μπορεί να προσφέρει.
Πρώτον, θα πρέπει ο εγκέφαλος του αναγνώστη comics να μπορέσει να συνδυάσει κείμενο με εικόνα και να ερμηνεύσει όλα τα στοιχεία που του δίνονται, ώστε να κατανοήσει την εξέλιξη της ιστορίας. Δεύτερον, και πολύ σημαντικό για εμένα, είναι η ικανότητα κατανόησης μεγάλων σε έκταση κειμένων και η άνεση που αισθανόμαστε ως αναγνώστες με αυτό. […] Τέλος, δεν θα μπορούσαμε να μην αναφέρουμε τη δυνατότητα που δίνεται μέσα από ένα graphic novel να γνωρίσει ένας νεαρός σε ηλικία αναγνώστης ένα έργο της παγκόσμιας κλασικής λογοτεχνίας, που δύσκολα θα έπιανε στα χέρια του στην πρωτότυπη μορφή του, μεταγραφημένο με την τέχνη των comics. […] Στην Κόκκινη Αλεπού πιστεύουμε ακράδαντα πως τα comics είναι ένα ακόμα είδος Τέχνης και Λόγου που αξίζει την προσοχή μας και θα είμαστε εδώ για να ανακαλύπτουμε, να διαβάζουμε και να προτείνουμε τίτλους που μας κεντρίζουν αναγνωστικά το ενδιαφέρον».
Εκτός από τη λογοτεχνική αξία και τη συμβολή στη φιλαναγνωσία, τα graphic novels συμβάλλουν σε έναν ακόμη σημαντικό σκοπό: την ευαισθητοποίηση του αναγνωστικού κοινού σε κοινωνικά ζητήματα. Σε άρθρο των The New York Times* διαβάσαμε ότι ο δημοσιογράφος Jake Halpern έψαχνε τρόπους να κάνει τους αναγνώστες να ενδιαφερθούν για θέματα δύσκολα όπως το προσφυγικό ζήτημα. Οι μακροσκελείς αφηγήσεις προσφύγων για το περιοδικό New Yorker και τα βαθυστόχαστα άρθρα ενδιέφεραν μικρή μερίδα αναγνωστών. «Είναι δύσκολο να διαβάζεις για τα βάσανα των άλλων, ακόμα και αν έχεις τις καλύτερες προθέσεις» παραδέχτηκε. Όλα άλλαξαν όταν ο συντάκτης Bruce Headlam του πρότεινε να καταγράψει την ιστορία των προσφύγων αξιοποιώντας τον αφηγηματικό τρόπο των graphic novels. Δεκαοχτώ μήνες αργότερα ο Halpern και ο εικονογράφος Michael Sloan κέρδιζαν το βραβείο Pulitzer για τη σειρά comic Καλωσορίσατε στον Νέο Κόσμο που δημοσιευόταν στους The Times.
Γιατί η σειρά comic Καλωσορίσατε στον Νέο Κόσμο συγκίνησε περισσότερο από τα άρθρα του Jake Halpern; Τα μικρά κείμενα με τις αφηγήσεις των προσφύγων συνδυάστηκαν με εικόνες χαρακτήρων άκρως ανθρώπινες. Παράλληλα, η διήγηση ενισχύθηκε σε πάνελ χωρίς λόγια: η εικόνα μιας οικογένειας που αντικρίζει το κατεστραμμένο σπίτι της, η έκπληξη ενός παιδιού όταν βλέπει για πρώτη φορά στη ζωή του χιόνι σε μια ξένη χώρα…
Το graphic novel μάς εισάγει βαθύτερα σε μια ιστορία, ταυτιζόμαστε με ήρωες και συναισθήματα. Πώς θα διαβάσετε το Λευκό Πουλί χωρίς να δακρύσετε; Πώς θα διαβάσετε τις Γυναίκες στη μάχη: 150 χρόνια αγώνων για ελευθερία, ισότητα, γυναικεία αλληλεγγύη χωρίς να εκτιμήσετε τους αγώνες του φεμινιστικού κινήματος; Όχι, δεν σας δίνουμε μια αναγνωστική πρόκληση, αντίθετα σας προσκαλούμε να ανακαλύψετε νέους αναγνωστικούς ορίζοντες! .
Α, και κάτι για το τέλος: Τα graphic novels δεν απευθύνονται αποκλειστικά σε αναγνώστες συγκεκριμένης ηλικίας…
*Πηγή: How Graphic Novels and Comics Can Move a Story – Melina Delkic – The New York Times – 28/05/2018
